Het Westen draagt vele miljarden euro’s over aan de Global South vanwege de klimaatverandering die het wereldwijd zou veroorzaken (en al zou hebben veroorzaakt). Wetenschapsjournalist Arnout Jaspers verwerpt deze betalingen en duikt in zijn nieuwe boek veel breder in de fundamentele onderliggende oorzaak: het westerse schuldgevoel.
Door Peter Baeten
In Weg met ons! De mythe van de westerse erfzonde, schrijft Arnout Jaspers over de oorzaak van (onder meer) het klimaatalarmisme in het westen: de unieke eigenschap van de westerse (lees christelijke) cultuur om zich schuldig te voelen over haar eigen daden. Jaspers verwerpt dit schuldgevoel bijna volledig. Hij trekt zijn analyse zeer breed, van herstelbetalingen voor de slavernij tot onze houding ten opzichte van Israël, maar hij wijdt ook een hoofdstuk aan het klimaat; het westerse schuldgevoel vertaalt zich via het klimaatalarmisme immers in de overdracht van heel veel geld van het Westen naar de Global South. Dit gebeurt grotendeels op de jaarlijkse klimaatconferenties (in november komt er weer een aan, in Belém, Brazilië).
Op de vorige conferentie in Bakoe (2024) zegden de westerse landen plus Japan toe om vanaf 2035, 300 miljard dollar per jaar in een klimaatfonds te stoppen. Met giften en goedkope leningen uit dat fonds kunnen ontwikkelingslanden dan hun energietransitie financieren. Als het westen en Japan dit nakomen, zullen ze tot 2050 zes biljoen dollar cadeau hebben gedaan (ongeveer 6000 euro per westerling). Maar eigenlijk wilden de ontwikkelingslanden 1300 miljard dollar per jaar en Wopke Hoekstra beloofde in Bakoe dat hij daar vanuit de EU zijn best voor gaat doen. Ook olielanden als Koeweit en Saudi-Arabië krijgen overigens geld uit het fonds! En het kan nog veel erger. In juni 2023 verscheen in een artikel in Nature een berekening die aangeeft dat het westen eigenlijk 192 biljoen dollar zou moeten betalen.
Jaspers toont aan dat dit soort berekeningen op drijfzand berusten. Maar zijn belangrijkste algemene punt is wel dat compensatie voor daden in het verleden sowieso onjuist is, al was het maar omdat het Westen ook enorm veel goeds heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van de wereld.
Weg met ons! is het derde boek van Jaspers. Eerder maakte hij naam met De Stikstoffuik en in mindere mate met De Klimaatoptimist (zie ook zijn lezing voor Clintel). Dit derde boek is minder van kwaliteit dan de eerste twee. Die eerste twee toonden keihard met cijfers de waanzin aan van het stikstofbeleid en (grote delen van) het klimaatbeleid. Ook het westerse schuldgevoel is waanzinnig te noemen, maar het is toch ook een deel een kwestie van morele opvattingen. Want hoe weeg je, los even van het onderwerp klimaat, de positieve bijdrage van het Westen aan de wereldwijde welvaart af tegen de schade die het Westen historisch ook overduidelijk heeft aangericht: (delen van het) kolonialisme, de slavernij, twee wereldoorlogen en de Holocaust? Dat blijft een lastige kwestie en bepaald niet makkelijk in cijfers te vatten. Daarnaast voegde Jaspers vooral met De Stikstoffuik duidelijk iets toe aan het debat. Deze rant tegen het westerse schuldgevoel is op zich wel terecht maar bepaald niet nieuw.
Arnout Jaspers: Weg met ons! De mythe van de westerse erfzonde; 17,50 euro; Uitgeverij Blauwburgwal