“Regenrecord blijft maar gebroken worden” schreeuwt de kop in de Telegraaf van 1 oktober. De krant maakt gebruik van berichtgeving van WeerOnline, dat de periode oktober 2023 t/m september 2024 bekijkt. Nu was het maandenlang erg nat en was mijn keldervloer vanaf december 2023 tot mei 2024 bedekt met een laagje water. Maar ik ben allergisch voor zogenaamde ‘weerrecords’, en ook bij deze ben ik op mijn hoede. Even in de cijfers duiken.

Fig.1   Data: KNMI

Figuur 1 toont voor De Bilt de neerslag per etmaal vanaf 1951. Een dag met meer dan 50mm neerslag noemen we een dag met zware neerslag. We tellen daarvan tot 1970 drie van zulke dagen en de afgelopen 20 jaren vier dagen met zware neerslag. De laatste viel op 10 september 2024. Daar werd in De Bilt 53,3 mm afgetapt. Op neerslagstation Deurne werd op diezelfde dag 2,4 mm gemeten. Een mooi voorbeeld van het feit dat het ‘vangen’ van zware buien deels toeval is.

WeerOnline en dus ook de krant keken naar de neerslagsom van de afgelopen 12 maanden en constateerden dat er weer een record gebroken was. Nu is het rekenen met maanden (en jaren) een beetje raar, want het eind van de ene maand en dus het begin van de volgende is weerkundig gezien toeval. Beter is het te rekenen met voortschrijdende gemiddelden en sommen.

Fig.2   Data: KNMI

Figuur 2 geeft de voortschrijdende neerslagsom weer over een periode van 12 maanden. De grafiek toont dat er in die periode twee toppen zijn. De eerste piekt op 1 september 1998 met een som over 12 maanden van 1347,3 mm. De tweede top is recent, die ligt op 15 januari 2024 met een neerslagsom van 1368,8 mm. Als we de data vanaf 1990 bekijken is het nog iets duidelijker te zien:

Fig.3  Data: KNMI

Maar wat gebeurt er als we de voortschrijdende som niet over 12 maanden maar over 6 maanden bekijken?

Fig.4   Data: KNMI

Hier zien we dat we de neerslagtop aan het einde van de grafiek gepasseerd zijn, de lijn duikt van 800mm tot onder 600mm. De ligging van beide toppen verschuift ook enigszins in de tijd. De eerste top ligt nu 20 augustus 1998, de laatste topt op 10 januari 2024. En bij deze 6 maandelijkse voortschrijdende som blijkt die van 1998 iets hoger te liggen dan die van 2024. Hoera, we hebben een nieuwe winnaar!

Een en ander maakt weer eens duidelijk dat de wijze waarop je met cijfers omgaat de uitkomst mede bepaalt. Ik denk dat het beter zou zijn als we wat meer gebruik maken van voortschrijdende gemiddelde en sommen in plaats van maandcijfers. Maar dat zal niet gebeuren vrees ik. Mensen denken in maanden, seizoenen en jaren en het is reuze makkelijk om die met elkaar te vergelijken.

Die krantenkop van de Telegraaf is onzin. Dat het regenrecord ‘maar verbroken blijft worden’  is niet omdat het de afgelopen maanden alsmaar bleef regenen (dat is zeker onwaar), maar is de uitkomst van de manier waarop men met cijfers omgaat. Dat “ook oktober kletsnat van start gaat” slaat als een tang op een varken en komt bij een voortschrijdende som niet meer voor. Maar het bekt allemaal wel lekker.

Dit artikel verscheen eerder op klimaatgek.nl.