Eerder gepubliceerd op klimaatgek.nl

Fig.1    Bron: Volkskrant

Bovenstaand bericht stond op 10 november 2023 in de Volkskrant. Ik herinnerde me onmiddellijk dat ik de afgelopen jaren al enkele malen geschreven had over het vermeende kopje-ondergaan van dit kleine eilandenrijk in de Grote Oceaan. Dat was in 2018, 2020 en 2021. En alle keren bleek het loos alarm. Maar misschien was het deze keer wel raak? Ik ging op onderzoek uit.

Er is al een aantal malen wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de situatie op de atollen (koraaleilanden) in het westelijk deel van de Grote Oceaan. In 2010 publiceerden Webb en Kench over dit onderwerp.  Hun conclusie: 86% van de eilanden had nergens last van.
In een artikel in Science van 1 augustus 2014 van Christopher Pala werden recente publicaties bekeken over de stijgende zeespiegel en het ‘naderende einde’ van atollen. Conclusie van de onderzoekers: er is geen enkele aanwijzing dat atollen en andere lage eilanden de zeespiegelstijging niet kunnen bijhouden. De groei van koraalriffen in combinatie met sedimentatieprocessen zorgen er voor dat bewoonde eilanden op hoogte blijven en de zeespiegelstijging makkelijk bij kunnen houden.

Fig.2    Bron: Kench et al

In een recente publicatie van Kench et al (2018) werd onderzoek gedaan naar de invloed van de zeespiegelstijging op de eilanden van Tuvalu tussen 1971 en 2014. Dat gebeurde aan de hand van recente satellietopnames. In de grafiek hierboven is het resultaat te zien voor de 9 bewoonde eilanden van Tuvalu. De aangroei is op 8 van de 9 eilanden groter dan de erosie (afbraak). Bij slechts 1 van de bewoonde eilanden was de erosie groter dan de aangroei. Voor alle 101 Tuvalu eilanden samen was er sprake van een netto aanwas van 2,9%. 74% van alle eilanden toonde een toename van het oppervlak, 27% een afname. Hieronder staan satellietopnames van de veranderingen van de kustlijn vanaf 1971op enkele eilanden.

Fig.3    Atol Funafuti (Tuvalu)  Bron: Wikimedia / Lily-Anne Homasi – DFAT

De onderzoekers verwachten voor de komende decennia weliswaar voortgaande erosie van de kleinste zandeilanden (< 1 ha) die onbewoond zijn, maar een voortzetting van de groei van de meeste van de grotere eilanden en stabiliteit op de platvorm koraalrif-eilanden. Dat zijn de eilanden met het overgrote deel van de bewoning.

Journalist Daan de Vries schrijft in zijn artikel in de Volkskrant dat de eilandengroep “ernstig bedreigd (wordt) door de stijging van de zeespiegel”. Ik ga op zoek naar zeespiegeldata.

Fig.4    Data: PSMSL

PSMSL in Liverpool beheert de meetgegevens van vrijwel alle (1573) getijdestations op aarde. Tuvalu heeft 2 getijdestations, beide gelegen nabij de hoofdstad Vaiaku op de atol Funafuti. Station Funafuti was actief van 1977-2000 en Funafuti B van 1993 tot heden. De maandata overlappen elkaar dus van 1993 tot 2000. Figuur 4 laat zien dat de overlapping van beide reeksen van 1993-2000 bijna perfect is. Dat is niet verwonderlijk want ze liggen op steenworpafstand van elkaar.

Fig.5    Data: PSMSL

In de grafiek van figuur 5 heb ik met behulp van de overlapping van beide reeksen één reeks (Funafuti merged) gemaakt. De streepjeslijn is de lineaire trendlijn met formule rechtsonder. De uitschieters naar beneden zijn het gevolg van sterke El Niño’s, waarbij de luchtdruk aan de tropische westzijde van de Grote Oceaan toeneemt en de zeespiegel daardoor daalt. Vanaf 1977 is de trend van de relatieve zeespiegelstijging ~4 mm/jaar.

Fig.6    Bron: Sonel

Interessant is om te zien of de ondergrond verticaal beweegt. De GPS data van Funafuti zijn vanaf 2002 beschikbaar. De trend van de verticale beweging in de aangegeven periode was -1,43 mm/jaar. Het – teken geeft aan dat er sprake was van een daling van het land. De RSL van Tuvalu (relatieve zeespiegel) in figuur 5 was 4 mm/jaar, dus dat betekent dat de absolute zeespiegelstijging 4 – 1,43 = 2,6 mm/jaar. Vanwege de geringe lengte van de tijdreeks en het feit dat slechts op één plek gemeten wordt is de waarde van deze data beperkt en lijkt deze vooral te wijzen op daling van de ondergrond.

Zoals we hierboven bij de publicatie van Kensch et al al zagen zijn erosie en aangroei van belang om te bepalen of een eiland bij stijgende zeespiegel zijn ‘hoofd’  boven water kan houden. Die aangroei kan tweeledig zijn: de groei als gevolg van groei van het koraalrif en groei als gevolg van sedimentatie op de kust. In de methodiek van Kersch werd geen onderscheid gemaakt tussen koraalgroei en sedimentatie omdat dat onmogelijk is op basis van de gebruikte satellietdata.

Fig.7    Bron: Kensch et al 2018

Figuur 7 is interessant. Vierkante symbolen zijn rifplatform-eilanden, cirkels atolrand-eilanden en lichtblauwe cirkels die symbolen omsluiten duiden de 9 bewoonde eilanden aan. De meeste kleine (onbewoonde) eilanden vertonen geen of weinig oppervlaktetoename. Van de 9 bewoonde eilanden laten er 7 een oppervlaktetoename zien (aangroei > erosie), 1 eiland toe-noch afname (Niulakita) en 1 eiland een afname (Nanumea). Onderstaande tabel laat zien dat Nanumea een populatie heeft van nog geen 300 inwoners.

Fig.8    Bron: Kensch et al 2018

Hench et al concluderen terecht dat de onderzoeksresultaten in tegenspraak zijn met de zienswijze dat de archipel verloren gaat. Slechts 1 eiland neemt in oppervlakte af, 7 eilanden worden groter. Doordat de eilanden dynamische eigenschappen hebben zullen ze de komende eeuw blijven bestaan als woonlocatie voor de Tuvalese bevolking.

Fig.9    Bron: reddit

Tot slot: de minister van Buitenlandse Zaken van Tuvalu hield op 8 november 2021 een toespraak t.b.v. COP26, waarbij hij in de oceaan stond om te laten zien hoe zijn eilandnatie in de Grote Oceaan zich in de “frontlinie van de klimaatverandering” bevindt en kopje onder gaat. De foto rechts laat zien dat zich in de nabijheid een veel hoger Tuvalu-eiland bevindt. Een nat pak was dus niet nodig geweest, maar verhoogt uiteraard wel de dramatiek.

En wat de Volkskrant betreft: keer op keer dezelfde valse klimaatdeuntjes afspelen maakt de boodschap ongeloofwaardig.