Fossiele brandstoffen terug van (nooit) weggeweest

Dr. Sultan Al Jaber, de COP28 President en andere deelnemers tijdens de slotceremonie van de COP28 in Dubai.  Foto van COP28/Christopher Pike

Oorspronkelijk gepubliceerd op OpinieZ.com

Ook al willen politiek en media ons doen geloven dat op de klimaattop COP 28 in Dubai historische vooruitgang is geboekt op weg naar een ‘fossielvrije’ wereld, het tegendeel is het geval. Er heeft namelijk een historische koerswijziging plaatsgevonden: fossiele brandstoffen zijn als ’transitie-brandstof’ weer in ere hersteld. Het ging op deze klimaatconferentie dan ook vooral over het veel urgentere energievraagstuk. Deze koerswijziging heeft eveneens grote gevolgen voor Nederland, schrijft Guus Berkhout.

In het schatrijke Dubai vond van 30 november – 13 december jl. de 28e klimaatconferentie van de Verenigde Naties plaats (COP28). Meer dan 100.000 bezoekers (70.000 officieel + ruim 30.000 onofficieel) bezochten dit indrukwekkende evenement. In de media werden vele lovende woorden geuit over de historische vooruitgang, die daar is geboekt. Maar wie bereid is om achter de boterzachte slotverklaring te kijken, ziet dat er in werkelijkheid een historische koerswijziging heeft plaatsgevonden. Zoals te verwachten, hielden de politiek en de media dat onder de pet.

Opvallende uitkomst
Ik vat het ware gebeuren aldaar kort samen:

  1. Voor het eerst in de lange reeks van 28 klimaatbijeenkomsten ging het niet meer primair over klimaat, maar vrijwel geheel over energie. Tijdens de bijeenkomst werd het gaandeweg duidelijk dat men het energievraagstuk vele malen urgenter vindt dan het klimaatvraagstuk. Alles wijst erop dat de afschrikwekkende angstverhalen over naderende klimaatrampen aan geloofwaardigheid hebben ingeboet.
  2. Een spectaculaire wending was ook dat fossiele brandstoffen van nu af aan mogen worden gekwalificeerd als een transition fuel. Over hoelang die transitie zou moeten duren werden geen harde uitspraken gedaan. Noch werd duidelijk gemaakt wat na de transitie de nieuwe energiebron zou moeten worden.
  3. Eveneens werd erkend dat arme landen alleen maar een reële kans hebben zich te ontwikkelen, als hun energiesysteem zich voornamelijk gaat richten op fossiele brandstoffen. Het opdringen van peperdure ideologische alternatieven, zoals wind en zon, lijkt hiermee voorgoed van de baan.

Koerswijziging
Het is duidelijk dat deze opzienbarende koerswijziging grote gevolgen zal hebben voor de mondiale energiesector. Fossiele brandstoffen zullen voorlopig alsnog gezien worden als onmisbaar in het functioneren van de wereldeconomie. Natuurlijk concludeerde men ook dat kolen, olie en gas ‘zo snel mogelijk’ moeten worden vervangen, maar men ziet nu in dat dit pas  dient te gebeuren als er deugdelijke alternatieven zijn.

Inderdaad zien we wereldwijd dat die verandering al in volle gang is ingezet. Mondiaal worden er steeds meer kolengestookte energiecentrales gepland. Dat zijn er nu al meer dan 1000 (!) en die groei zal na het gebeuren in COP28 alleen nog maar verder toenemen. Immers, fossiele brandstoffen worden nu door de VN getolereerd als een onmisbare transitiebrandstof. De volgende klimaattop, COP29, zal plaatsvinden in het rijke olie- en gasstaatje Azerbeidzjan. Verwacht mag worden dat aldaar deze nieuwe zienswijze verder zal worden doorgetrokken.

Renewables economisch onverantwoord
Bovendien, vergeet niet dat wereldwijd de harde werkelijkheid ons heeft geleerd dat energiesystemen, gebaseerd op de intermitterende energiebronnen wind en zon, economisch onverantwoord zijn. Windparken en zonneweiden kunnen in de praktijk slechts worden ingezet als we de bestaande fossiele infrastructuur blijven gebruiken. Deze harde les verklaart mogelijk dat, ondanks de duizenden miljarden subsidies in deze renewables, het wereldwijde aandeel van fossiele brandstoffen maar niet onder de grens van 80% wil zakken. De koerswijziging in Dubai komt in die zin niet uit de lucht vallen!

Aardgas
De lezer zal zich nu waarschijnlijk afvragen: wat betekent dit allemaal voor óns land? Wel, heel veel. In deze nieuwe situatie zal er in de komende decennia van een snelle fossiele afbouw geen sprake meer zijn. Bovendien zullen vanuit milieuoogpunt gasgestookte centrales veruit te prefereren zijn boven kolengestookte centrales. Wereldwijd zal aardgas gekoesterd worden als de ideale transitiebrandstof en zullen gasvoorraden een nog grotere strategische waarde gaan vertegenwoordigen.

Dat geldt uiteraard ook voor de gasvelden in óns land. Zo bevat het Groninger gasveld zeker nog zo’n 300 miljard kuub winbaar aardgas. Geschat wordt dat er zich in andere gasvelden onder de Nederlandse bodem nog zo’n 200 miljard kuub bevindt. Als wereldwijd iedereen ten gevolge van de COP28-koerswijziging bezig is met het uit de kast halen van zijn fossiele brandstofplannen, kan de Nederlandse politiek het écht niet maken om gewoon door te gaan met het onklaar maken van zijn natuurlijke transitievoorraden.

Aardbevingen
En er is nóg een belangrijk feit. De Groningers zijn de afgelopen tien jaar bij het vergoeden van de aardbevingsschade door de Haagse politiek schandalig behandeld. Daar komt nog bij dat het stoppen van de gaswinning in Groningen geenszins betekent dat aardbevingen zullen wegblijven! De situatie is en blijft nog steeds onveilig en mag dus zo niet worden achtergelaten. Als de politiek dat tóch besluit te doen, dan zou dat voor de Groningers een trap na betekenen.

Gelukkig is er wel degelijk een oplossing die al heel veel jaren met succes elders wordt toegepast, namelijk grootschalige injectie van zeewater. Die injectie zorgt ervoor dat de druk in het reservoir wordt verhoogd. Dat proces is in de olie- en gasindustrie de gewoonste zaak van de wereld om de productie op peil te houden. In Groningen is het creëren van een hogere reservoirdruk dé oplossing om de kans op flinke naschokken te verkleinen. Echter, als de productieputten worden volgestort met cement, zoals de politiek dat nu wenst, is die mogelijkheid voorgoed verkeken. Nogmaals, na alles wat de Groningers is aangedaan kan de politiek dat écht niet maken!

Boodschap aan nieuw kabinet
Mijn boodschap aan het nieuwe kabinet is dat fossiele brandstoffen voorlopig worden gezien als onmisbaar. Aardgas wordt daarbij gekwalificeerd als de ideale transitiebrandstof. Dat blijkt niet alleen uit de veelzijdige discussies in Dubai (kijk niet naar de nietszeggende slotverklaring), maar ook uit de vele nieuwe kolen-, olie- en gasprojecten die er wereldwijd zijn en worden gestart. Als iedereen zijn energiebeleid aan het heroverwegen is, moet het gasrijke Nederland zich daarbij aansluiten.

Mijn boodschap aan het nieuwe kabinet is dan ook dat Groningse productieputten niet moeten worden volgestort met cement en dat de rijke gasvoorraden onder de Nederlandse bodem ten volle moeten worden benut. Bedenk wel, gooi nooit oude schoenen weg voordat je nieuwe hebt!