Door Marry Dijkshoorn
“Je kunt als burger echt iets doen tegen windturbines”
Onderzoeksjournaliste Elze van Hamelen schrijft na grondig onderzoek een rapport voor Clintel over de effecten van windturbines op mensen. Ze maakt tevens een stappenplan voor burgers die zich willen verzetten tegen de komst van turbines in hun omgeving en biedt een workshop aan, voor mensen die het beleid een andere kant op willen sturen. Het rapport wordt dit najaar gepubliceerd.
Elze van Hamelen
“Ik ben altijd met duurzaamheid bezig geweest, net als mijn moeder, die toen ik jong was al biologisch kookte. Op een gegeven moment kwam ik iemand tegen, die uitlegde dat het klimaatverhaal niet klopte”, vertelt Elze van Hamelen. “Dat geloofde ik in eerste instantie niet. Ik kon het zelf niet altijd goed beoordelen, het is een complex verhaal. Het viel me wel op dat als een wetenschapper een ander geluid liet horen, er direct een enorme weerstand ontstond en niemand op de argumenten in wilde gaan. Je wordt onmiddellijk klimaatontkenner genoemd en kritische wetenschappers krijgen geen geld voor onderzoek. Op mijn werk vroeg ik daar wat over aan mijn collega’s en die keken me geschokt aan. Het klimaatverhaal was zo belangrijk dat je er geen vragen over mocht stellen. Het was zelfs belangrijker dan onze democratie. Dat ging mij allemaal veel te ver.”
“Op de universiteit had ik geleerd dat wind en zon voldoende energie konden leveren. Ik had geen reden daaraan te twijfelen, maar hoe langer ik het nieuws volgde, hoe meer ik erachter kwam hoe schadelijk windturbines zijn voor mens, dier en milieu. De grondstoffen die nodig zijn om windturbines te maken, het effect op vogels, de wieken van de turbines die niet gerecycled kunnen worden, de schade voor de gezondheid van omwonenden. In Congo worden hele bossen gekapt voor hout dat ze gebruiken in mijnen waar kinderen kobalt winnen voor onze turbines. Een windturbine gaat twintig jaar mee en daarna zit je met het afval. Volgens onze gangbare definities van duurzaamheid is dit geen duurzame of hernieuwbare energie.”
Pauzeknop
“Enkele jaren geleden zijn er afspraken gemaakt in het kader van de RES, de Regionale Energie Strategie, om het opwekken van zon- en windenergie uit te breiden. Nu liggen er kant en klare plannen en die hebben zowel omwonenden als gemeenten overvallen, omdat zij er onvoldoende bij werden betrokken. Dus is bij Clintel het idee ontstaan om omwonenden van windturbines en organisaties als Tegenwind NL te gaan ondersteunen, en werd mij gevraagd of ik een rapport wilde schrijven.”
“Onze aanpak is vooral erg praktisch. Er is al heel veel bekend over de overlast van windturbines en over de bestuurlijke processen waarmee je de plannen een halt toe kunt roepen, maar de kennis is versnipperd. In het rapport geef ik een helder overzicht, waarmee mensen aan de slag kunnen. Zo kunnen ze beleidsmakers overtuigen van het belang van normen die burgers eindelijk écht beschermen. Windturbines worden steeds groter en hebben meteen ook veel meer invloed op omwonenden, bijvoorbeeld door de toename van laagfrequent geluid. Daar zou eerst meer gedegen onderzoek naar moeten komen, voordat er meer bijgebouwd wordt. Er is al veel bekend over de gezondheidsschade, neem die klachten serieus.”
Workshop
‘Ik bied ook een workshop aan, waar mensen kunnen leren hoe je een actieplan kunt opzetten om meer invloed te krijgen op het energiebeleid. Zo concreet mogelijk. Lokale politici kan ik laten zien dat de huidige normen voor het bouwen van windturbines tegen een heleboel wetten ingaan. Als je bijvoorbeeld een fabriek wilt bouwen in Nederland dan zijn daar zeer strenge normen voor, ook als het gaat om de geluidsoverlast. Bij windturbines, industriële gevaarten waar geen muren omheen staan, zijn die normen minder streng en houden ze geen rekening met het feit dat de turbines steeds groter en hoger worden. Dat zijn aanknopingspunten waar politici zich op kunnen richten.”
“Je kunt als burger echt iets doen aan verandering van het beleid. In Limburg is een groep mensen heel goed in het analyseren van beleidsplannen en op tijd invloed proberen te krijgen op de bestuurlijke processen. Ze informeren medeburgers, praten met alle fractievoorzitters in de gemeenteraden en met Statenleden. Ze hebben op drie verschillende plekken de bouwplannen weten te stoppen. Het is belangrijk om te beseffen dat ook politici onvoldoende geïnformeerd zijn, ze hebben een informatieachterstand en daar kunnen burgers ze bij helpen.”
Zie ook dit eerdere artikel met daarin ook een interview met advocaat Peter de Lange.