Het KRO-NCRV-programma Pointer had op 14 maart jongstleden een uitzending over de gemeenteraadsverkiezingen (die op 16 maart plaatsvonden). De uitzending staat geheel in het teken van de website resinbeeld.nl, een project van Clintel. Willem Joustra runt op freelance basis RES in Beeld voor Clintel maar is daarnaast ook actief in de lokale politiek binnen een partij die geen voorstander is van grote windmolens in Wijk bij Duurstede.
De website RES in beeld brengt letterlijk de RES (Regionale Energiestrategie) in beeld. Wat eigenlijk een taak van de overheid zou moeten zijn in het kader van draagvlak creëren, de burger meenemen in het proces, transparantie etc. gebeurt in de praktijk niet. Clintel is met RES in Beeld in die leemte gesprongen en monteert in foto’s van mogelijke locaties voor duurzame energie (vaak aangeleverd door burgers in het land), windmolens of een zonnepark.

Noch de overheid noch de duurzame energiebranche is erg blij met de foto’s van RES in Beeld want die kunnen er in theorie toe leiden dat burgers wakker worden en in actie komen tegen de plannen. Want zoals we in IJburg hebben gezien, zijn veel Nederlanders niet tegen windmolens en zonneparken zolang die maar niet in de eigen achtertuin komen.
Pointer schaart zich in de uitzending achter de voorstanders van windmolens. Vervolgens stelt zij dat RES in Beeld onjuiste foto’s verspreidt (waar wij het niet mee eens zijn), dat Clintel wordt betaald door de olie-industrie (wat niet waar is) en dus een financieel motief zou hebben voor de ‘desinformatie’ die zij zou verspreiden, dat Clintel een lobbyclub is (wat niet waar is), dat ondergetekende (Marcel Crok) klimaatverandering ontkent en dus een klimaatontkenner is (wat niet waar is) en dat Clintel mogelijk ook de financier zou zijn van de nieuwe lokale partij van Willem Joustra, Duurstede voor Democratie (wat niet waar is). De hele uitzending is derhalve een lange aanklacht tegen RES in Beeld, Willem Joustra en Clintel. Wij hebben besloten het er deze keer niet bij te laten zitten en hebben rectificatie geëist van de KRO. De KRO heeft dat geweigerd en momenteel werken wij aan de dagvaarding.

Dreigende tweets
We zijn de uitzending regel voor regel aan het nalopen (hier is de transcriptie) en daarbij vallen we van de ene verbazing in de andere. Vrijwel niets in de uitzending klopt en het ‘liegen en bedriegen’ waar een boer in de uitzending RES in Beeld zonder onderbouwing van beschuldigt is vooral van toepassing op Pointer zelf. In dit artikel focussen we op drie tweets die Pointer in de uitzending toont. Het gaat om tweets die de in 2021 opgestapte wethouder Hans Marchal van Wijk bij Duurstede naar zijn hoofd geslingerd kreeg. De uitzending suggereert dat de beelden van RES in Beeld leidden tot online bedreigingen van Marchal (op twitter), die zo ernstig waren dat Marchal niet alleen zijn twitteraccount verwijderde maar ook zijn functie als wethouder op gaf. In de uitzending wordt het als volgt verteld en Marchal komt ook aan het woord (vet door ons aangebracht):

Voice over: De discussie over deze strategie werd in Wijk bij Duurstede hard gevoerd. Een politiek verantwoordelijke wethouder werd online bestookt en legde zijn taak neer.

Thomas de Beus, datajournalist Pointer: Wat was het daadwerkelijke moment waarop u dacht ik stop ermee? Marchal: “Nou dat was op een gegeven moment dat er zoveel uhhhh hoe moet ik het netjes zeggen dat er zoveel op social media langskwam dat ik toen iets had van jongens wil ik dit nog en diegenen die mij lief zijn wil ik dit ook niet aan doen. En mezelf ook niet meer.”

[Voice over leest anonieme tweets voor]: “U bent het bewijs dat we religieuzen teveel ruimte geven.” “Hans, de man met zijn refo harses.” “typical christelijke schijnheiligheid”

Interviewer Thomas de Beus: U zegt bedreigingen en gescheld, uit welke hoek?
Marchal: dat kwam met name uit de hoek toen we de discussie hadden over de windmolens.

Meteen hierna wordt de website resinbeeld.nl geïntroduceerd als zijnde de veroorzaker van deze ‘bedreigingen’. In de drie tweets komt het woord windmolen of duurzame energie niet voor. Laten we derhalve eens kijken of de tweets nog terug te vinden zijn en wat de context was. De eerste tweet (zie de openingsafbeelding van dit artikel) stond na de uitzending nog online maar nadat Clintel de twitteraar er vragen over stelde verwijderde die hem. In tegenstelling tot wat Pointer suggereerde was de tweet helemaal niet anoniem maar geplaatst door Nic Vis, een man die werkt bij ABN AMRO. Hier een screenshot van zijn tweet die geplaatst werd op 26 december 2020:

De tweets van Marchal zijn op twitter niet meer te vinden (hij heeft immers zijn account verwijderd) maar dankzij de Wayback Machine zijn ze toch te achterhalen. Aanleiding blijkt te zijn een aantal artikelen in De Telegraaf over kerkdiensten tijdens kerst. Het is coronatijd en het advies van het RIVM is om online de kerstdienst bij te wonen en niet in de kerk. De Telegraaf besluit om een journalist bij een kerk te stallen om te kijken of mensen zich aan dat advies houden. Gert-Jan Segers van de ChristenUnie vindt dat “iets treurigs” hebben terwijl Marcel Vink van De Telegraaf die houding van Segers juist een middelvinger naar de zorg vindt. Marchal mengt zich ook in de discussie (hij behoort tot de Protestant-Christelijke Groepering in Wijk bij Duurstede). Hij vindt het vooral “trieste journalistiek”.

In dat draadje reageert Nic Vis vervolgens op Marchal. De tweet heeft kortom niets maar dan ook niets met windmolens laat staan beelden van RES in Beeld te maken. We gaan naar tweet nummer 2:

Wederom wordt gedaan alsof de tweet anoniem is. De tweet staat echter nog altijd online:

In dit geval blijkt Pointer de tweet ingekort te hebben. Weggelaten is “de man die alles verbied in Wijk wat andere mensen leuk vinden”. Duidt ook niet echt op windmolens. Tijdstip van de tweet van John van Os is de vroege morgen van tweede kerstdag 2020. Exact dezelfde periode dus als tweet nummer 1. Het is niet exact te achterhalen op welke tweet van Marchal Van Os reageert maar dit is wat mij betreft een goede kandidaat:

Het gaat dus over hetzelfde onderwerp, de kerkdiensten die al dan niet online bijgewoond worden. Onduidelijk is wat Marchal zou “verbieden” en Van Os wilde op onze vraag daarover niet reageren, maar het is duidelijk dat het ook hier niet gaat over windmolens laat staan RES in Beeld.

Tweet nummer 3 dan:

Ook deze tweet staat nog online en blijkt flink ingekort te zijn door Pointer.

Aanleiding in dit geval blijkt wederom een tweet van Gert-Jan Segers te zijn op 14 november 2020 naar aanleiding van een uitzending van… het Sinterklaasjournaal. Daarin is Jezus aan het kruis te zien, naast een acteur en daarnaast staat een plaatsnamenbord met daarop “Kruisigem”:

Marchal mengt zich in de discussie. Hij schaart zich aan de zijde van Segers en vindt dat op deze wijze het christelijke geloof bespottelijk wordt gemaakt.

Alle drie de door Pointer getoonde tweets hebben dus niets met windmolens te maken, maar met christelijke religie. Joost mag weten waarom Pointer deze tweets heeft opgevoerd als ‘bewijs’ voor online bedreigingen tegen Marchal naar aanleiding van discussies over windmolens. In geen van de draadjes duikt de twitteraccount van RES in Beeld op. Saillant is uiteraard dat ex-wethouder Marchal dit ook wel weet en niet aan de bel heeft getrokken. Broddelwerk dus van Pointer met maar één doel: het beschadigen van RES in Beeld, Willem Joustra en Clintel. Dit zegt de Journalistieke Code van de NPO:

Het is evident dat deze uitzending van Pointer faalt op alle vier de hoofdpunten van de Journalistieke Code van de NPO. De informatie is niet “betrouwbaar”, niet “nauwkeurig en zorgvuldig”, de makers zijn overduidelijk niet “onpartijdig en onbevooroordeeld” geweest en tenslotte was de uitzending ook niet “pluriform”, er wordt geen enkele moeite gedaan om de visie van RES in Beeld duidelijk uit te leggen.
In reactie op onze eis tot rectificatie schreef hoofdredacteur van de KRO-NCRV René Sommer: “Er is waarheidsgetrouw en transparant over het onderwerp bericht.” Ongetwijfeld zal hij niet op de hoogte geweest zijn van de drie misleidende tweets die Pointer heeft ingezet om RES in Beeld en Clintel te beschadigen. Hier het aanbod aan de heer Sommer: de dagvaarding is nog niet de deur uit. Het is nog steeds mogelijk om te rectificeren. U weet ons te vinden.