Dit artikel werd op 11 augustus 2025 gepubliceerd op klimaatgek.nl.
Onderstaand bericht stond afgelopen 5 augustus in de Telegraaf. Inmiddels is die bosbrand in Zuid-Frankrijk geblust. Waar het om gaat is dat stukje tekst in het rode kader. Dat stukje tekst werd dagenlang herhaald, niet alleen in elk bericht over die Franse bosbrand, maar ook in berichten over de hitte in Spanje, en dat de Portugese overheid paraat was om eventuele bosbranden snel aan te pakken.
Fig.1 Bron: Telegraaf
Nu is zomerhitte in Zuid-Europa heel gewoon, maar we maken er tegenwoordig graag kabaal over. Datzelfde geldt ook voor de bosbranden die elke zomer wel ergens in Zuid-Europa uitbreken. Die branden blijken vaak aangestoken te zijn, per ongeluk of expres. Want een bos gaat niet in de hens bij een luchttemperatuur van 40 graden. Maar laten we de tekst in het rode kader eens bekijken.
De eerste zin luidt: “Europa gaat deze zomer gebukt onder hoge temperaturen en bosbranden”. Is dat zo? Europa is groot, ik denk dat de dienstdoende journalist waarschijnlijk Zuid-Europa bedoeld heeft. Nu zijn in Zuid-Europa de zomerse temperaturen altijd hoog, dat trekt elk jaar miljoenen vakantiegangers aan. En bij mijn beste weten zijn de temperaturen daar deze zomer niet opvallend hoger dan andere jaren.
Fig.2 Bron: Klimaatgek
Figuur 2 is afkomstig van een artikel dat ik vorig jaar schreef over bosbranden in Zuid-Europa. De data lopen t/m 2023 en 2025 is nog niet voorbij, maar het zou me verbazen als 2025 een opvallend grote oppervlak wildfire gaat laten zien.
Fig.3 Bron: Klimaatgek
Een maand geleden schreef ik over de onnodige paniekzaaierij van het Rode Kruis, en liet ik zien dat ook op wereldniveau natuurbranden niet toenamen maar eerder afnemen (figuur 3).
De Telegraaf schrijft verder: “Ook in andere delen van de wereld is er extreem weer”. Dat ‘Ook’ gaat al niet op, maar verder is er geen speld tussen te krijgen: elders op aarde kan er sprake zijn van extreem weer. Maar wat heb je aan een dergelijke loze bewering? Ik denk het te weten: angst zaaien. Niets houdt de aandacht van lezers, kijkers en luisteraars zo goed vast als het creëren van angst.
De Telegraaf lukt het om met enkele zinnen te suggereren dat het weer steeds extremer wordt, zonder het expliciet te noemen. Hier is duidelijk sprake van tendentieus en dus misleidend taalgebruik. ‘Slecht nieuws verkoopt’ (citaat van een CNN-directeur), maar goed nieuws verkoopt niet of nauwelijks. Dat geldt overigens voor bijna alle nieuwsmedia.
En dan die alinea een aantal malen herhalen. In zijn zeer lezenswaardige essay over drogredenen en oneerlijke discussiemethoden “Politici met een sigaret in hun oor” schrijft prof. De Swart:
“Vaak hetzelfde herhalen was een veel gebruikte tactiek van Goebbels en Hitler. Tegenwoordig gebeurt dat met de berichtgeving over klimaat en corona. Veel van onze ideeën en overtuigingen zijn uiteindelijk het resultaat van overreding door reclame en propaganda. De media worden gevoed door een handjevol persbureaus, door lokale en nationale overheden en journalisten hebben meestal geen tijd, of missen de expertise, voor zelfstandig onderzoek. Sterker nog, op het terrein van het klimaat volgt de NOS de richtlijnen voor journalisten van het klimaat-establishment, die voorschrijven: ‘Regardless, journalists should be confident of attributing any extreme heat to human induced climate change.’”
Het essay stamt uit 2023. Nu, in 2025, is corona een beetje naar de achtergrond verdwenen, maar de ‘klimaathype’ is nog springlevend (in Europa en Oceanië). Ik werd getriggerd door die laatste zin, dat er voorschriften/adviezen bestaan wat journalisten wel en niet mogen/kunnen schrijven over klimaatverandering. Als het over klimaat gaat valt het op dat vrijwel alle Nederlandse media als groep wel of niet schrijven over een bepaald item, en als er wel over geschreven wordt dan gaat dat altijd volgens het IPCC narratief dat we ons in een “klimaatcrisis” bevinden veroorzaakt door de mens (CO2, fossiele brandstoffen).
Helaas werkte de link niet bij die laatste zin, maar na wat zoeken vond ik de secundaire bron ervan. Dat is een artikel op de website climategate.nl uit 2018 van de hand van dr. Frans Dijkstra. Frans was de hoofdauteur van de publicatie over het verdwijnen van hittegolven in De Bilt (waaraan ik ook mocht bijdragen). Zie voor links hier. Hij verwijst voor wat betreft de quote in zijn artikel naar de website van de internationale onderzoeksgroep World Weather Attribution (WWA), waarin ook het KNMI participeert. Deze organisatie geeft een gids uit voor journalisten over hoe ze moeten schrijven over extreme weersverschijnselen en klimaatverandering. Daarin vind je:
“Reporting guide for journalists
Extreme weather events, such as heatwaves, heavy rainfall, storms and droughts, are becoming more frequent and stronger in many parts of the world as a result of human-caused climate change. However, not all events are becoming more likely, and changes are uneven across the world.
These events often have widespread impacts on society, including the loss of crops and farmland, destruction of property, severe economic disruption and loss of life. Following an extreme event with severe impacts, a great deal of public interest is generated in its causes. Increasingly, the dominant question is: “Was this event caused by climate change?” This guide is intended to help journalists navigate this question.”
Dat vetgedrukte (mijn hand) maakt duidelijk op welk spoor de organisatie zich bevindt. De gids (A Guide for Journalists) heb ik natuurlijk gedownload.
Fig.4 Bron: WWA
Dijkstra licht een alinea uit de gids om te laten zien hoe het advies aan journalisten luidt:
“For example, a heatwave over a summer in western Europe will likely display a greater global warming effect than a three-day heatwave in England. In the past, this has given rise to apparently contradictory reports in the media, when several studies each define an event differently. For instance, in 2018, the heatwave over the UK was reported as both “at least twice as likely” and “thirty times as likely” — the former was a three day heatwave in Oxford, the latter was the average temperature for the entire summer over the whole of southeast England. Regardless, journalists should be confident of attributing any extreme heat to human induced climate change.”
Dijkstra: “Het staat er werkelijk: journalisten worden opgejut om elke extreme hitte toe te schrijven aan ‘human induced climate … alsof er geen andere oorzaken zouden zijn dan ‘human induced’. “
Op de One Page Checklist in de gids staat nog eens kort welke weersgebeurtenissen wel en welke niet in verband kunnen worden gebracht met klimaatverandering. Hier en daar is er enige voorzichtigheid, maar de algemene trend is dat WWA vol op het klimaatorgel gaat als het extreme weersomstandigheden betreft. Over wildfires luidt de ‘key message’:
“Fire weather is increasing in parts of all continents, with clear attributable increases in both probability and total burned area in southern Europe, northern Eurasia, the US, and Australia, and some evidence in southern China.”. Southern Europe is al onjuist, zoals ik hierboven (fifuur 2) heb laten zien. Ook voor de USA is de bewering onjuist, zoals deze grafiek uit het recente DoE rapport laat zien (figuur 5).
Fig.5 Bron: DoE
Conclusie: als het in kranten en op radio en tv over weer en klimaat gaat moet er een rood lampje gaan branden. De kans is groot dat de dienstdoende journalist de ‘Guide for Journalists’ heeft geraadpleegd. Ik heb geen zin en tijd om die hele gids door te spitten op onjuistheden, maar dat dogma dat er meer extreem weer is dat vaak gelinkt kan worden aan door de mens veroorzaakte klimaatverandering spat er ook bij de Nederlandse media aan alle kanten van af.
Nu snap ik ook beter waarom er nog steeds radiostilte heerst over het booming DoE rapport. Een advies over een rapport dat aantoont dat het met dat CO2 (en dus met menselijke invloed op klimaat) wel los loopt is in de Guide for Journalists niet terug te vinden. Dan moet de journalist zelf gaan nadenken. Of hij/zij grijpt naar ai. Maar dat loont alleen maar als je van het betreffende item ook echt voldoende af weet. Zo niet, dan krijg je producten waar niemand wat aan heeft. Voila.
Een volgende keer graag weer eens een artikel over de zon in Nederland en het KNMI.