Vattenfall doet onderzoek naar het gebruik van een e-boiler[1] voor warmtelevering van haar bestaande warmtenet in Amsterdam. Het definitieve besluit zal in 2022 worden genomen en dit zal mede afhankelijk zijn van het toekennen van een SDE++ subsidie. Ook zal dit afhangen of door groene stroom gemaakt warmte van de e-boiler als duurzaam gedefinieerd zal worden.

De achtergrond van dit project is tweeledig:
Er komen steeds meer uren waarbij er een teveel is aan zonne- en windstroom. Anno 2021 is er teveel zonnestroom op zeer zonnige zomermiddagen maar ook wanneer het hard waait. Bij een combinatie van deze twee wordt het overschot zo groot dat noodgedwongen windturbines uitgezet moeten worden.

De gevolgen voor Vattenfall bij een overschot aan stroom zijn negatieve stroomprijzen en dit heeft grote invloed op de winstgevendheid. Vooral voor gas- en kolencentrales die geen subsidie ontvangen maar wel moeten blijven draaien. Als voorbeeld de Diemer gascentrale van Vattenfall die zowel elektriciteit als warmte voor stadsverwarming opwekt. Deze centrale moet blijven draaien om continue warmte te produceren maar produceert ook elektriciteit tegen soms negatieve prijzen. De combinatie van stroom- en warmteopwekking heet WarmteKracht Koppeling (WKK) en is zeer efficiënt. Bij de productie van stroom in een gascentrale komt heel veel warmte vrij. Deze warmte wordt in dit geval nuttig gebruikt voor het verwarmen van gebouwen.

Aardgasvrij
Als tweede wil Amsterdam aardgasvrij zijn in 2040.[2] Hiervoor is het warmtenet van Vattenfall een belangrijke pijler. De warmte van dit warmtenet van Vattenfall komt nu van de Diemer gascentrale. Dus draait 100% op aardgas. Er wordt naarstig gezocht naar duurzame alternatieven. Biomassa is als enige op korte termijn realistisch alleen is hier veel weerstand tegen.[3] Een e-boiler kan ook een duurzaam alternatief zijn. Wel wordt deze e-boiler alleen aangezet bij een overschot aan zonne- en windstroom. Dit zal uiteindelijk ongeveer 15 procent van de warmte voorzien. Dit zal met name in de zomer zijn bij een overaanbod aan zonnestroom.

Is een e-boiler een goede oplossing?
Een e-boiler is een warmtebuffer die verwarmd wordt met groene stroom. Het gebruik van warmtebuffers is niet nieuw bij een warmtenet: elk warmtenet heeft buffervaten waarmee snel grote pieken kunnen worden opgevangen. Ook zijn er buffervaten voor back-up en voor extreme omstandigheden. Het Vattenfall warmtenet omvat Amsterdam, Diemen en Almere en wordt gevoed door de Diemer gascentrale en een gasgestookte hulpwarmtecentrale (HWC).[4]

Een warmtebuffer is dus een goede manier om energie te bufferen voor een (plotselinge) grote energievraag. Het kan ook gebruikt worden voor een groot energieaanbod van zon- en windenergie.

Een warmtebuffer heeft warmte voor een paar uur tot maximaal een dag. Dus de e-boiler zal alleen gebruikt kunnen worden op dagen met een overschot aan zon- en windenergie. Keerzijde is wel dat de warmtevraag op een koude winterdag tien keer hoger is dan op een zomerdag. Een e-boiler gedimensioneerd op een zomerdag zal in de winter slechts een kleine bijdrage leveren aan de warmtevraag.

Wanneer de e-boiler naast zon- en windstroom ook stroom van gascentrales gebruikt, zal de e-boiler juist extra CO2 verbruiken t.o.v. het direct verwarmen van een warmtebuffer. De reden hierachter is dat voor de omzetting van aardgas naar elektriciteit de helft van de energie verloren gaat en deze dus niet gebruikt kan worden voor het verwarmen van de e-boiler. Door direct verwarmen van de warmtebuffer met aardgas zonder de ‘stroomomweg’ wordt wel bijna alle energie nuttig besteed.

Kortom: de e-boiler is een oplossing maar voor slechts heel weinig uren waarbij het gevaar bestaat dat er fossiele stroom wordt gebruikt. In dat laatste geval zal het eerder meer CO2 opleveren dan besparen.

[1] https://group.vattenfall.com/nl/wat-we-doen/onze-activiteiten/stadswarmte/e-boiler-diemen

[2] https://www.amsterdam.nl/wonen-leefomgeving/duurzaam-amsterdam/aardgasvrij/

[3] https://clintel.nl/het-grootste-ecologische-schandaal-van-de-eeuw-biomassa/

[4] https://blog.nefit-bosch.nl/amsterdam-stadwarmtenet-ut-hz-ketels/