Lees die Nieuwe Kies Wijzer Klimaat!
Ontdek hoe politieke partijen écht denken over energie en klimaat in deze praktische en nuchtere gids van Maarten van Andel vol verrassende inzichten.
Peter Baeten
Datum: 5 oktober 2025
Maarten van Andel heeft de verkiezingsprogramma’s geïnventariseerd op het gebied van klimaat en energie, in zijn Nieuwe Kies Wijzer Klimaat. Het boek geeft een erg handig overzicht van de partijstandpunten op een groot aantal deelgebieden. Hij geeft ook meteen een oordeel over al die standpunten: is het slim, is het haalbaar? Hoewel hij dit zeker niet expliciet zegt, blijken de partijen aan de rechterkant, zoals BBB, JA21, en ook PVV, het best te scoren volgens de meetlat van Van Andel. Zijn Kies Wijzer is hoe dan ook onmisbaar als je als kiezer wilt weten wat de partijen vinden op het gebied van klimaat en energie.
Maarten van Andel (1960) is chemicus en heeft ruim 25 jaar ervaring met duurzaam ondernemen en innoveren in bedrijfsleven en hoger onderwijs. Hij schreef in 2023 de Kies Wijzer Klimaat, en heeft die nu, met het oog op de komende verkiezingen van 29 oktober, geactualiseerd met de nieuwste technische en politieke inzichten en programma’s.
Nieuwe Kies Wijzer Klimaat; Maarten van Andel; 18,50 euro; uitgeverij Blauwburgwal
In het eerste deel van het boek worden de verschillende energie- en beleidsopties nuchter doorgenomen, met de bijbehorende voor- en nadelen. Belangrijk voor de lezer: het algemene uitgangspunt van Van Andel is dat het terugdringen van CO2 en van fossiele brandstoffen in principe verstandig is, vanwege klimaatverandering maar ook bijvoorbeeld vanwege politieke afhankelijkheid van andere regimes. Hij stelt (gelukkig) wel dat deze reductie vooral niet in een paniekerig tempo dient te gebeuren.
Met dat uitgangspunt beschrijft Van Andel vervolgens uitgebreid de voor- en nadelen van de verschillende reductie-opties. En natuurlijk liggen daar ook zijn eigen politieke voorkeuren, wegingen en inschattingen onder; maar zijn oordelen zijn toch grotendeel gebaseerd op feitelijke overwegingen. Zo komt hij onder meer tot het oordeel dat het verstandig is om in te zetten op kernenergie, energiebesparing en klimaatadaptatie en veroordeelt hij de inzet van biomassa en waterstof. Ook hamert hij op het toenemende probleem van netcongestie. Alleen daarom al is snelle verdere elektrificatie, door bijvoorbeeld meer wind- en zonne-energie, nu niet verstandig. Klein minpuntje: het is jammer dat bij de nadelen van windmolens op het land, de mogelijke negatieve gezondheidseffecten niet worden genoemd (zie Het Windmolendrama, door Clintel).
De grootste waarde voor de lezer zit in Deel 2 van het boek, meer bepaald in de overzichtelijke tabel op de pagina’s 102 en 103. Van Andel geeft hier op een groot aantal deelpunten (zoals kernenergie, biomassa, energiebesparing, CO2-opslag, windenergie, waterstof) en per partij aan wat het standpunt is: voorstander, tegenstander of neutraal. Vervolgens geeft Van Andel met een kleurtje aan of dit volgens hem een verstandige keuze is (groen) of niet (rood). Dit creëert een superhandig overzicht voor een kiezer (hoewel veel partijen niet op alle deelgebieden een positie innemen). Tweede kleine minpuntje: het standpunt van NSC over aardgasloze huizen is in de tabel verkeerd weergegeven.
Globaal is er uit dit overzicht (overigens alleen van de partijen die al in de Kamer zitten) een aantal trends te halen. Zo is de weerstand tegen kernenergie alleen nog echt te vinden bij GL/PvdA, SP en de Partij voor de Dieren. En ook biomassa wordt gelukkig niet langer meer breed ondersteund. Helaas geldt dat wel voor de inzet van waterstof voor de opslag van elektriciteit. Zelfs een partij als JA21 heeft de nadelen hiervan blijkbaar nog niet begrepen.
Je kunt het overzicht natuurlijk ook per partij bekijken. Van Andel ziet wel in dat iedere partij sommige zinnige dingen zegt maar ook gedeeltelijk onzin uitkraamt. Er volgt geen stemadvies maar als je de tabel bestudeert dan komen de partijen aan de rechterkant er het beste (of het minst slecht) uit: dat geldt vooral voor BBB en JA21 (minus hun waterstofstandpunt), maar ook wel voor de PVV. Van Andel beoordeelt hun praktische voornemens meestal als goed maar verwijt de partij dat ze principieel vinden dat er geen beperking nodig is van fossiele brandstoffen en CO2, in strijd dus inderdaad met Van Andels eigen algemene uitgangspunt. Overigens is de PVV de enige partij, samen met FvD, die dit standpunt principieel durft in te nemen.
meer nieuws
Alwéér een klimaatpamflet vermomd als wetenschappelijk rapport en iedereen trapt erin
Agendajournalistiek is een plaag. Een groot deel van de kranten en nieuwsprogramma’s op tv wordt gevuld met ‘nieuws’ dat nekdiep is ingestoken door de politiek, het OM, bestuursorganen en allerlei nationale en internationale milieuclubs en ngo’s.
Geen dalende trend in zee-ijs vanaf 2007
Een ijzingwekkende analyse van Rob de Vos
Nieuwe EU-richtlijn maakt ‘klimaatzaak van de eeuw’ overbodig
De EU heeft onlangs de CS3D aangenomen. Deze richtlijn verplicht bedrijven een ‘klimaattransitieplan’ aan te nemen en uit te voeren dat voorziet in zodanige emissiereductie dat de doelstelling van niet meer dan 1,5 graden temperatuurstijging en ‘klimaatneutraliteit’ wordt gehaald. Daarmee is de ‘klimaatzaak van de eeuw’ van Milieudefensie tegen Shell die hangende is voor het Gerechtshof Den Haag overbodig geworden. Sterker nog, met de CS3D is er voor de Nederlandse rechter geen ruimte meer om op kop te lopen in het klimaat zonder het Europese recht te schenden. De EU heeft de Nederlandse rechter links gepasseerd.
