Nee, we hebben de 1,5 gradengrens nog niet bereikt

Ze zijn bedoeld als politieke richtpunten en betreffen geen klimatologische ‘tipping points’ of iets dergelijks. Bovendien zijn de hogere temperaturen van 2024 een momentopname.

Fig.1 Bron: Volkskrant

Clintel Foundation
Datum: 18 maart 2025

Bovenstaande tekst is afkomstig uit de Volkskrant van 10 januari 2025. Die 1,5 graad is de reserve ‘deadline’ zoals vastgesteld in het klimaatakkoord van Parijs in 2015. In de officiële tekst ziet dat er zo uit:

De laatste alinea in het Nederlands:

“ (a) het beperken van de stijging van de wereldwijde gemiddelde temperatuur tot ruim onder 2°C boven het pre-industriële niveau te houden en de inspanningen voort te zetten om de temperatuurstijging te beperken tot 1,5°C boven het pre-industriële niveau, in het besef dat dit de risico’s en gevolgen van klimaatverandering aanzienlijk zou verminderen”

De vetgedrukte zinsdelen laten ziet waar de inspanning om gaat. Het originele voorstel ging over 2 graden, maar onder druk van een aantal landen werd die 1,5 graden toegevoegd. Daardoor ontstaat er een zin die verwarring oproept. Logischer zou het zijn als de zin als volgt zou luiden:

“ het beperken van de stijging van de wereldwijde gemiddelde temperatuur tot ruim onder 1,5°C boven het pre-industriële niveau te houden en de inspanningen voort te zetten om de temperatuurstijging te beperken tot 2°C boven het pre-industriële niveau…. ”. Dan is het ‘voortzetten’ van de inspanningen logischer lijkt me.

Maar die discussie is eigenlijk van weinig belang, vooral omdat die 1,5 en 2 graden geen uitkomsten zijn van wetenschappelijk onderzoek. Ze zijn bedoeld als politieke richtpunten en betreffen geen klimatologische ‘tipping points’ of iets dergelijks. Bovendien zijn de hogere temperaturen van 2024 een momentopname, zoals figuur 3 laat zien.

Fig.3 Bron: Roy Spencer

Figuur 3 toont de globale temperatuur-anomalie van 1979 t/m februari 2025. De data zijn afkomstig van satellietmetingen van het onderste deel van de atmosfeer, de laag direct boven het aardoppervlak. Die data worden als het meest betrouwbaar beschouwd. In 2023 en 2024 ontstond er een sterke piek, die in april 2024 zijn hoogtepunt bereikte en vanaf dat moment weer bijna net zo snel daalde als hij voordien steeg. Die piek was onder andere het gevolg van het samenvallen van El Niño met andere verschijnselen als verandering in zeestromen en een onderzeese vulkaanuitbarsting, maar waarvan de complete toedracht nog niet helemaal duidelijk is.

Duidelijk is wel dat die piek van tijdelijke aard is en geen klimatologisch verandering impliceert. Voor klimatologische veranderingen wordt meestal een periode van 30 jaren gebruikt. Dat weet de Volkskrant ook wel, als het verder in het artikel schrijft:

Fig.4 Bron: Volkskrant

Zo staat het ook in de berichtgeving van Copernicus, die als bron wordt gebruikt voor het krantenartikel. Maar in de kop van het artikel wordt overduidelijk een verband gelegd met de 1,5 graden van het Parijse akkoord. Die vette kop suggereert het overschrijden van de ‘1,5 graden grens’ van het Parijse akkoord, en dat was niet het geval. Fout dus, Volkskrant en heel veel andere main stream media!

Het gaat in het Parijse akkoord om klimaatverandering, niet om weersverandering. Het gebruik van gegevens over 30 jaren in klimaatanalyses is om verschillende redenen cruciaal en daarom aanbevolen door de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO). Het gaat om het vastleggen van trends op langere termijn. Het klimaat varieert van nature op verschillende tijdschalen, waaronder seizoensgebonden, jaarlijkse en decadale schommelingen. Een periode van 30 jaar helpt om deze variaties af te vlakken, zodat onderzoekers langetermijntrends kunnen identificeren die eerder wijzen op klimaatverandering dan op natuurlijke variabiliteit. Kortere periodes kunnen beïnvloed worden door anomalieën zoals El Niño of La Niña gebeurtenissen, die de langetermijntrends kunnen vertekenen. Een dataset van 30 jaar minimaliseert de invloed van dergelijke kortetermijnschommelingen.

Toen ik de website van Copernicus bezocht zag ik tot mijn ontsteltenis dat de tekst net zo ronkend was als die in de Volkskrant en andere media. Niet gek natuurlijk, want de meeste media namen klakkeloos het bericht van Copernicus over. Maar een organisatie als Copernicus zou toch nooit een dergelijke fout maken? Het was even zoeken voordat ik de disclaimer in de Copernicustekst vond:

Fig.5 Bron: Copernicus

Het door mij rood onderstreepte zinsdeel stelt terecht dat de piek van 2024 niet wil zeggen dat we de 1,5 gradengrens van Parijs hebben bereikt.

Wat we wel nodig hebben zijn de data per 30-jarige klimaatperiode, vanaf 1850. De UAH data beginnen pas in 1979, terwijl het Parijse akkoord spreekt van 1,5 graden ten opzichte van het pre-industriële niveau. Dat niveau is de gemiddelde aardse temperatuur van 1850-1900. Ik neem dus mijn toevlucht tot de mijns inziens op één na betrouwbaarste thermometerdata, die van Hadcrut5, die in 1850 beginnen.

De referentieperiode is 1850-1900. Vanaf 1900 kijken we steeds naar een klimaatperiode van 30 jaren, dus 1901-1930, 1911-1940 et cetera:

De eerste blauwe kolom is gemiddelde globale temperatuur-anomalie van de referentieperiode 1850-1900, de andere blauwe kolommen de anomalieën van de opeenvolgende 30-jarige klimaatperiodes. De dunne rode lijn is de gemiddelde globale temperatuur-anomalie van de referentieperiode 1850-1900, te weten -0,35645 °C. De meest recente klimaatperiode is 1991-2020, met een gemiddelde temperatuur-anomalie van 0,5441 °C. Dat is een verschil van 0,9 °C ten opzichte van de pre-industriële periode. Dat is wel wat anders dan die 1,6 °C van de Volkskrant.

De grafiek van figuur 6 is gebaseerd op de analyses data van Hadcrut5. Daarbij zijn ontbrekende temperatuurgegevens ingevuld met behulp van een slim algoritme. Ik hou daar niet zo van. Dus ik keek ook naar de datareeks van Hadcrut5 waarbij ontbrekende gegevens gewoon weg zijn gelaten. Die zogenaamde non infilled data laten zelfs een verschil tussen de periode 1991-2020 en de pre-industriële periode zien van maar 0,84 °C.

Het eerstvolgende bericht van mijn hand over dit onderwerp kunt u niet eerder verwachten dan in 2031, dat begrijpt u wel. Intussen zult u ongetwijfeld nog wel een aantal malen alarmistisch opgepookt worden vrees ik .