Ondanks oplopende schade voor burgers, bedrijven en natuur blijven partijen trouw aan de groene dogma’s van Brussel. Clintel-medewerker Evert Doornhof legt bloot hoe klimaatbeleid zelf het echte probleem is geworden.

Deze week kopte de NOS: ‘Klimaat geen verkiezingsthema, kan jongeren machteloos laten voelen’. Deze zin in het artikel raakte me in mijn hart: “Jongeren leren op school dat de wereld naar de knoppen gaat, maar zien vervolgens dat de politiek geen keuzes maakt en geen toekomstbeeld schetst.” Bij Clintel spannen we ons dagelijks in om de wereld te laten weten dat de aarde en de mensheid niet naar de knoppen gaan door klimaatverandering. Onze directeur Marcel Crok schreef er eind juni nog het essay Immuun voor klimaatverandering over, dat begint met de vaststelling: ‘Wie nuchter naar de feiten kijkt, ziet dat niets erop wijst dat klimaatverandering een gevaar is of gaat worden voor de mensheid.’ Dat kwetsbare kinderen en jongeren op school en in de mainstream media dagelijks klimaatangst wordt aangepraat vind ik onvergeeflijk.

Gevolgen klimaatbeleid
Persoonlijk vind ik dat je kinderen überhaupt niet moet lastig vallen met dit soort problemen. Zelf maak ik mij op klimaatvlak meer zorgen over de klimaatmaatregelen, die steeds desastreuzere gevolgen krijgen. Deze week bijvoorbeeld besloot Chemiebedrijf Fibrant om drie van de zeven fabrieken te sluiten, waardoor honderd werknemers hun baan verliezen. Volgens topman Martijn Amory moeten de fabrieken sluiten vanwege de hoge kosten in Nederland en Europa. Dit is het zoveelste bedrijf dat ten onder gaat aan de regeldruk en hoge energiekosten in Nederland.
En op 6 oktober kopte De Telegraaf: Wachtrij stroomnet groeit naar 14.000 bedrijven ondanks miljardeninjecties. Dit is een rechtstreeks gevolg van de energietransitie, de snelle omschakeling naar de weersafhankelijke energiebronnen zon en wind. Hoewel het elektriciteitsgebruik in Nederland niet of nauwelijks is toegenomen waarschuwt Netbeheerder Enexis dat het komende winter op heel koude dagen kan voorkomen dat de stroomvoorziening enkele uren onderbroken wordt. Dat kan dagen aaneen gebeuren. Een bizarre realiteit in een land dat tot voor kort over een van de betrouwbaarste stroomnetten ter wereld beschikte.

De Green Deal
De situatie waarin we nu zitten heeft voor een groot deel te maken met de Europese Green Deal. Dit is een strategie van de Europese Commissie, gelanceerd in december 2019, met als doel Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken. Het plan omvat maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, duurzame energie te bevorderen, de circulaire economie te versterken en biodiversiteit te beschermen. Het is het ‘groeiplan’ van de EU om de economie te verduurzamen zonder de welvaart te verminderen.
Mede onder invloed van de Green Deal is buurland Duitsland volledig gestopt met kernenergie. De zogenaamde Atomausstieg werd voltooid op 15 april 2023, toen de laatste drie kernreactoren werden stilgelegd. Het land is de afgelopen jaren massaal op zonne- en windenergie overgestapt met grote gevolgen. Dat een van de economische motoren van het land, de auto-industrie, in zeer zwaar weer zit als gevolg van regelgeving en torenhoge energiekosten is duidelijk.
De overgang naar ‘duurzame energie’ had eind april grote gevolgen in Portugal en Spanje, waar een te groot aandeel zonne- en windenergie leidde tot een black-out. In juni dit jaar verscheen een speciaal themanummer over het klimaat van De Andere Krant in samenwerking met Clintel. In het hoofdartikel betoogt eindredacteur Karel Beckman, dat het klimaatbeleid van de EU collectieve economische zelfmoord is. Een vergelijkbare strekking heeft het artikel Het einde van de Europese verzorgingsstaat: netto nul, schulden en achteruitgang van Tilak Doshi, dat Clintel op 4 september publiceerde.

‘Duurzame energie’
Op de datum van de verkiezingen, 29 oktober, is het bijna een jaar geleden dat wij ons rapport Het Windmolendrama overhandigden aan BBB- Kamerlid Henk Vermeer. Dat rapport schetst een  schokkend beeld over de plaatsing van windmolens (Auteur Elze van Hamelen spreekt liever van industriële windturbines omdat die woorden beter de omvang van deze gevaartes dekken). Op vrijwel alle fronten gaat er volgens haar veel fout bij de bouw en plaatsing van windmolens. Het belangrijkste is wel dat de geluidsnormen in Nederland absoluut niet beschermend zijn voor omwonenden met als gevolg dat nu al duizenden mensen opgezadeld zijn met slaapproblemen en gezondheidsklachten. Het rapport eindigt met een oproep om geen nieuwe windmolens meer te gaan bouwen zolang er niet meer duidelijkheid is over de gezondheidsschade bij de bevolking en over de impact op milieu en biodiversiteit. Recent schreef Maarten van Andel het artikel Nóg duurdere stroom en nóg meer ziekmakende windmolens – waar is Sophie Hermans mee bezig?

https://x.com/JamesMelville/status/1975901296638165128

Andere problemen van windturbines zijn de beperkte levensduur van 15 tot 20 jaar en de gigantische afvalberg die ontstaat bij ontmanteling. Ook windturbines op zee leiden tot schade en sterfte van (wal)vissen. Zo is er sinds de start van de bouw van windturbineparken langs de oostkust van de Verenigde Staten in 2016 een alarmerende toename te zien van het aantal aangespoelde dode bultrugwalvissen. Het sterftecijfer van de bultrug is ruwweg verdrievoudigd en bleef daarna hoog. Het in kaart brengen van de zeebodem met behulp van ‘multibeam-sonar’ en het enorme lawaai dat wordt geproduceerd bij het heien van de palen waar windturbines op komen te staan, lijken hier de oorzaak van te zijn. Bert Weteringe schreef erover in zijn boek Windhandel en onderzoeksjournalist Michael Schellenberger heeft hierover de documentaire Thrown to the wind gemaakt.

Ook zonnepanelen zijn verre van een duurzame oplossing. Voor panelen op daken is zeker iets te zeggen, maar dit geldt wat mij betreft niet voor grote zonnevelden op landbouwgrond. Het ruimtebeslag is veel te groot in verhouding tot de opbrengst en mogelijk komen er schadelijke stoffen in de bodem terecht. Het experiment met een zonneveld op zee was bizar en lachwekkend.

https://x.com/ChrisMartzWX/status/1979574688759365893

Bij Op z’n Kop op NPO Radio 1 bespraken Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen met (GroenLinks) hoogleraar Energie David Smeulders de dreiging van een totale black-out in Nederland. Volgens Smeulders is zo’n horrorscenario ook hier niet ondenkbaar: “Ook ons elektriciteitsnet staat onder zware druk. We zoeken de randen op, straks knapt het draadje ergens.” Zijn dringende advies: stop voorlopig met het aanleggen van zonneweides en zonnepanelen.
Een ander probleem met stroomopwekking door zon en wind is dat er op dit moment veel te weinig opslagcapaciteit is. En daar lijkt ook niet snel verandering in te komen. Zo meldde de NOS in een artikel van 8 oktober: “De branche verwacht dat de capaciteit van batterijen dit jaar verdubbelt tot zo’n twee gigawattuur. In theorie is dat genoeg om twee miljoen huishoudens een uur van stroom te voorzien.” Hoe lang zou het duren voordat er bijvoorbeeld voldoende capaciteit is om de 8,4 miljoen huishoudens in Nederland een dag lang van stroom te voorzien? Dan hebben we het nog niet eens gehad over bedrijven. En hoeveel kostbare grondstoffen en ruimte in ons kleine land zijn hiervoor nodig en wat zijn de kosten? In een interview met Freedom Research legt energiedeskundige dr. Lars Schernikau uit dat batterijen op netwerkschaal niet de oplossing zijn. Ze zijn duur, gaan niet lang mee en zijn schadelijk voor het milieu. Hij is ook kritisch op zonne- en windenergie, die energie duur maken.

En waterstof dan? In zijn lezing voor Clintel in september 2024 legde Arnout Jaspers van het boek De Klimaatoptimist uit dat het opslaan van energie in waterstof een extreem dure utopie is.

Verkiezingsprogramma’s
Terug naar de verkiezingen en het gegeven dat klimaat nauwelijks een thema is in de verkiezingsdebatten. Gezien de grote problemen die nu al worden veroorzaakt door de energietransitie is het inderdaad best wel gek dat klimaat(beleid) geen verkiezingsthema is. Maarten van Andel deed onderzoek naar deze verkiezingsprogramma’s, schreef een Nieuwe KiesWijzer Klimaat en deelde zijn opinie in de Telegraaf (Groene beloftes partijen peperduur wensdenken). Ik wilde zelf ook graag uitzoeken welke plannen de verschillende politieke partijen voor Nederland hebben. Hebben ze geluisterd naar de oproep van professor Smeulders of hebben de problemen op het stroomnet bepaalde partijen wellicht wakker geschud? En hoe vertaalt zich dit in hun beleidsplannen? Daarom heb ik de verkiezingsprogramma’s van 17 partijen gedownload en door ChatGPT laten analyseren op een aantal onderdelen. Ik wilde graag antwoord op een aantal vragen, zoals:

  • Zien partijen klimaatverandering als een (acuut) probleem? Dat is het immers niet, zoals Marcel Crok (die overigens als lijstduwer van de Libertaire Partij verkiesbaar is en aan het klimaatgedeelte van hun verkiezingsprogramma mee schreef) in zijn essay Immuun voor klimaatverandering uitlegde. In juli bracht Roger Pielke Jr. het geweldige nieuws dat er historisch gezien in een half jaar nog nooit zo weinig doden door extreem weer te betreuren waren als in de eerste helft van dit jaar!
  • Willen ze het Parijs Akkoord, ‘klimaatneutraliteit’ in 2050 halen of zelfs versnellen? Dit zou o.a. moeten gebeuren door de CO₂-uitstoot verder te verlagen. Volgens onze World Climate Declaration is deze CO₂-uitstoot echter geen probleem. Inmiddels hebben de EU en Nederland de CO₂ emissies al verlaagd, terwijl deze in Azië nog steeds snel toenemen.
  • Hoe kijken de partijen aan tegen de verdere uitrol van zonne- en windenergie?
  • Wat zijn hun plannen met fossiele energie? Zijn ze zich er van bewust dat wereldwijd de levensverwachting is verdubbeld sinds we fossiele brandstoffen zijn gaan gebruiken?
  • Zijn ze voor of tegen kernenergie? Wat mij betreft is er geen noodzaak voor versnelde afbouw van fossiele brandstoffen. Wil je toch elektrificeren, dan is kernenergie qua techniek, duurzaamheid, benodigde ruimte en grondstoffen een veel beter alternatief dan zon en wind.
  • Hoe staan partijen tegenover CO₂-belastingen en handel in emissierechten? Wat mij betreft worden wij daar als burgers en bedrijven niet beter van. Sterker nog: het zal niet alleen ten koste gaan van onze financiële slagkracht, maar ook de EU aan de middelen helpen om het vernietigende beleid voort te zetten.

Uiteraard heb ik de politieke ontwikkelingen de afgelopen jaren gevolgd en verbazen de uitkomsten me niet. Ik wil toch een paar dingen noemen:

  • Hoe kan de Partij voor de Dieren pleiten voor uitbreiding van windturbines gezien de schade die dit aantoonbaar aanricht bij dieren en mensen?
  • Hoe wil D66 10 steden gaan bouwen met de huidige problemen op het stroomnet, die mede door toedoen van lijsttrekker Rob Jetten als verantwoordelijke minister van Klimaat zijn ontstaan.
  • GroenLinks-PvdA wil de afstandsnormen voor windturbines loslaten en zegt ‘Samen kiezen we voor hoop, verbinding en solidariteit’. Hoe solidair zijn ze met de tienduizenden getroffen omwonenden?
  • Veel partijen lijken te denken dat als je maar gewoon heel veel windturbines bouwt, je daarmee stroomzekerheid creëert. Ik geef ze graag onderstaande afbeelding ter overdenking.

Ontluisterend
Voor mij zijn vooral de plannen van de partijen, die verantwoordelijk zijn voor de afbraak van ons goedkope en betrouwbare stroomnet, ontluisterend. Avond aan avond zijn deze verantwoordelijken te zien aan talkshowtafels en in debatten, waarin ze allemaal beloven dat ze voor een zonnige toekomst voor ons gaan zorgen. Wie naar hun plannen met betrekking tot de energievoorziening kijkt, kan helaas alleen maar constateren dat ze vol gas (niet het Groninger gas helaas…) door willen gaan met hun desastreuze ‘duurzame’ beleid.

Rapport ChatGPT
Ik heb de volgende partijen in de vergelijking meegenomen: Volt, D66, GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren, DENK, VVD, SP, ChristenUnie, CDA, SGP, NSC, BBB, JA21, PVV, FVD, BVNL en de Libertaire Partij (waar Marcel Crok dus op de kieslijst staat). Verder heb ik aan ChatGPT gevraagd om de verschillende partijen voor mij te categoriseren. ChatGPT kwam met deze indeling:

  1. Ambitieus-Europees beleid
    Partijen in deze categorie beschouwen klimaatverandering als een urgente mondiale uitdaging. Zij willen dat Nederland en de Europese Unie de Parijs-doelstellingen halen of overtreffen, doorgaans met klimaatneutraliteit rond 2040.
    Zij steunen ETS en CO₂-beprijzing als kerninstrumenten, zien CCS als tijdelijke oplossing en zetten sterk in op hernieuwbare energie en Europese samenwerking. De partijen die volgens ChatGPT tot deze categorie behoren zijn: GroenLinks-PvdA, D66, DENK, Partij voor de Dieren en Volt.
  2. Economisch-realistisch beleid
    Partijen in deze categorie steunen de Parijs-doelen (2050) en erkennen de noodzaak van CO₂-reductie, maar willen economische haalbaarheid en innovatie vooropstellen. Zij zien technologie en marktwerking als sleutels tot succes, en pleiten voor balans tussen klimaatambitie en concurrentiekracht. De partij die volgens ChatGPT tot deze categorie behoort is: VVD.
  3. Pragmatisch-technologisch beleid
    Partijen in deze categorie erkennen klimaatverandering, maar leggen nadruk op realisme, betaalbaarheid en technologische innovatie.
    Zij steunen de Parijs-doelen voor 2050, maar willen nationale flexibiliteit en een geleidelijke transitie. Kernenergie, innovatie en behoud van industrie spelen een centrale rol. De partijen die volgens ChatGPT tot deze categorie behoren zijn: CDA, JA21, BBB, SP, SGP, ChristenUnie en NSC.
  4. Nationaal-sceptisch beleid
    Partijen in deze categorie beschouwen klimaatverandering niet als urgente bedreiging.
    Zij wijzen het Parijs-akkoord af of willen het heronderhandelen, zijn tegen ETS en CO₂-heffingen en pleiten voor nationale energie-autonomie, goedkope energie en behoud van fossiele brandstoffen. De partijen die volgens ChatGPT tot deze categorie behoren zijn: PVV, FvD, BVNL en de Libertaire Partij.

Zelf zou ik voor andere benamingen hebben gekozen (want wat is er economisch gezien realistisch aan het klimaatbeleid van de VVD?), maar de indeling is wat mij betreft duidelijk. Ik zal geen stemadvies geven, maar naar welke categorie mijn persoonlijke voorkeur uitgaat is na lezing van dit artikel wel duidelijk. Het rapport dat ik met ChatGPT heb gemaakt, kun je hier downloaden. Lees het vooral en kijk wat jouw eigen voorkeur heeft.

Slotvraag: maakt het nog uit of en op wie je stemt?
Rest mij nog een slotvraag: in hoeverre is het van belang op wie je stemt op 29 oktober? Deze week publiceerden wij het artikel Nota Ruimte bepaalt hoe ons land eruit gaat zien, maar niemand heeft er aandacht voor. Daarin legt Elze van Hamelen uit dat Nederland de komende 25 jaar gigantisch op de schop gaat als gevolg van de 17 SDG’s (Sustainable Development Goals) van de VN. Hoe belangrijk zijn verkiezingen nog als in feite de VN, de Europese Unie, de NAVO en andere internationale organisaties (en de verdragen die daar worden gesloten) hier de dienst uitmaken?